Dagbesteding voor mensen met een verstandelijke beperking.
Een verstandelijke beperking of verstandelijke ontwikkelingsstoornis (soms ook wel verstandelijke handicap genoemd ) is een ontwikkelingsstoornis waarbij iemands verstandelijke vermogens zich niet normaal ontwikkelen of hebben ontwikkeld. Hierdoor ontstaat er een achterstand op leeftijdsgenoten die zich voornamelijk uit op het mentale vlak.
Wanneer men spreekt over een verstandelijke beperking maakt men vaak onderscheid tussen drie typen. De namen en cijfers variëren wel eens maar wij houden, voor nu, de volgende omschrijvingen aan.;
- licht verstandelijke beperking ( LVB ); IQ 50-70 / ontwikkelingsleeftijd 9-12 jaar
- matig verstandelijke beperking ; IQ 35-49 / ontwikkelingsleeftijd 6-9 jaar
- ernstige verstandelijke beperking; IQ 20-34 / ontwikkelingsleeftijd tussen de 3 en 5 jaar
Mensen met een Licht Verstandelijke Beperking hebben vaak moeite met zowel het uiten als met het verwerken van hun emoties.. Zij kunnen soms moeilijk inschatten waarom ze iets voelen en waar dat gevoel precies vandaan komt. Ook hebben ze vaak op latere leeftijd pas geleerd welke woorden bij welke gevoelens passen. Dit zorgt ervoor dat zij vaak niet goed abstract kunnen denken of kunnen generaliseren. Zij zijn meer concrete denkers. Dit maakt het voor hen lastig om precies in te schatten wat je nu precies voelt en waarom.
Doordat ze vaak moeite hebben met hun emoties laten mensen met een Licht Verstandelijke Beperking vaak impulsief gedrag zien. Dit kan resulteren in onvoorspelbaar gedrag, gedrag wat door anderen (en soms ook door henzelf) als “vreemd” wordt bestempeld. Bij spanning en stress kan dat resulteren in, verbaal of fysiek, agressief gedrag.
Dit onvoorspelbare gedrag heeft vaak een laag zelfbeeld als gevolg. Zij vinden het moeilijk om vriendschappen en relaties aan te gaan terwijl ze hier juist wel een grote behoefte aan hebben. Dit leidt soms weer tot compensatiegedrag om maar door “de Groep” geaccepteerd te worden. Dit maakt jongens met een licht verstandelijke beperking vatbaar voor delinquent gedrag en maakt meisjes met een verstandelijke beperking vatbaar voor misbruik van sexuele aard.
Door het lage zelfvertrouwen zullen zij minder snel vertrouwen op zichzelf en kunnen zich ook niet goed inleven in een ander. Dit maakt ze kwetsbaarder voor groepsdruk en misbruik.
Vaak hebben mensen met een licht verstandelijke beperking ook moeite om hun eigen vaardigheden in te schatten. Ze kunnen in staat zijn om op andere vlakken zeer goed te presteren en zo hun tekortkomingen, ogenschijnlijk, compenseren. Dit maakt het voor mensen om hen heen ook moeilijk om in te schatten wat wel en wat niet mogelijk / wenselijk is. Dit zorgt er weer voor dat mensen met een licht verstandelijke beperking snel overvraagd worden.
Binnen de dagbesteding is het belangrijk om met deze zaken rekening te houden; zorg voor een veilige omgeving, zorg dat je goed blijft kijken wat de echte mogelijkheden zijn en waak voor overvraging. Probeer goed contact te houden met het netwerk zodat je direct in kunt spelen op ontwikkelingen buiten het werk en als belangrijkste; blijf altijd kijken naar wat iemand wel kan en probeer hen hierin ook uit te dagen en te waarderen.
Mensen met een licht verstandelijke beperking kiezen vaak niet voor de traditionele dagbesteding maar gaan vaak voor arbeidsmatige dagbesteding of dagbesteding die meer leunt naar begeleid werk; dagbesteding in de industrie, dagbesteding in de winkel, dagbesteding in de diensten of dagbesteding met Groen en dier.
Mensen met een (matig) verstandelijke beperking hebben wat minder verstandelijke vermogens. Dit maakt dat zij wat meer opvallen maar ook dat zij minder geneigd zijn om met de “normale”groepen te willen meedraaien. Jongeren met een matig verstandelijke beperking maken vaak al deel uit van een zorgomgeving en hebben dus ook daar hun leven opgebouwd. Door hun lagere verstandelijke vermogens maken zij ook veel meer dan LVB ers gebruik van aangepaste voorzieningen zoals; woonhuis, school, sportclub en buurtactiviteiten.
Dit maakt mensen met een matig verstandelijke beperking minder vatbaar voor groepsdruk van buitenaf en maakt hen dus ook minder vatbaar voor delinquent gedrag of misbruik. Binnen de dagbesteding moet je bij deze groep bijvoorbeeld rekening houden met een kleinere taakomschrijving, uitgebreid de tijd nemen voor kalme instructies, een rustige werksfeer, lage werkdruk, veel positieve bevestiging en natuurlijk weer het uitgaan van het kunnen.
Binnen deze groep wordt er vaak gekozen voor creatieve dagbesteding, dagbesteding in de horeca of dagbesteding met handarbeid.
Dan zijn er nog mensen met een Ernstig Verstandelijke Beperking. Deze mensen opereren vaak op peuterniveau, niet alleen sociaal maar ook vaak motorisch of bijvoorbeeld qua zindelijkheid..
De werkzaamheden die bij dagbesteding voor mensen met een ernstig verstandelijke beperking worden aangeboden lijken dan ook vaak in veel opzichten op de werkzaamheden bij een peutergroep; er is veel aandacht voor de dagelijkse dingen, samen eten en drinken, opruimen, kleine creatieve activiteiten en samen naar buiten.
De dagbesteding is voor deze groep vaak belevingsgericht en vindt daarom plaats in kleine groepjes met veel ruimte voor extra begeleiding.
Denk hierbij aan creatieve dagbesteding of dagbesteding met groen en dier.
